In de sport is het ondenkbaar topprestaties te leveren zonder goede coaching. Iedereen kent de coach die aan de zijlijn staat, zijn spelers aanmoedigt en opjut.
Tussen de wedstrijden door verduidelijkt hij de tactiek en praat op mensen individueel in, verzorgt de training, daagt mensen uit of remt ze juist af.
Ook van de leidinggevende worden topprestaties verlangd. De coaching van leidinggevenden is daarom goed te vergelijken met coaching van sporters. De coach gaat niet op de stoel van de leidinggevende zitten, maar zorgt ervoor dat deze beter gaat functioneren, zich optimaal ontplooit en talenten volledig ontwikkelt. Onze jarenlange ervaring bij het coachen van leidinggevenden heeft geleerd welke de succes- en faalfactoren van managers zijn. Een tiental succesfactoren worden hieronder genoemd. Centraal in deze succesfactoren staan effectieve communicatie en zelfmanagement.
Waarom coaching?
Een bekende psychiater zei eens dat elke organisatie uiteindelijk een afspiegeling vormt van de eigenaardigheden van haar leiders. De effectiviteit van een leidinggevende is inderdaad nauw verweven met zijn of haar persoonlijkheid en communicatiepatronen. Voor de leidinggevende zelf is het echter lastig te onderkennen wat hij of zij goed doet, maar ook waar het beter kan. Want jezelf niet als een constante zien, maar als iemand in ontwikkeling, is een hele opgave.
Vaak staat de leidinggevende er alleen voor. Hij moet zo goed mogelijk beslissen, soms over zaken die niet direct zijn werkterrein zijn. De speler in het veld heeft niet de afstand en het overzicht van de coach. Een coach kan zaken signaleren en helpen ontdekken hoe de leidinggevende beter kan functioneren. Zo kunnen faalfactoren succesfactoren worden.
Wanneer coaching?
In vele situaties kan coaching wenselijk zijn. Bijvoorbeeld indien van de leidinggevende een nieuwe impuls verwacht wordt bij wijzigende omstandigheden. Soms geeft de persoonlijke stijl van een leidinggevende onnodige turbulentie, die een effectief functioneren in de weg staat. Er zijn situaties waarin de expertise van de leidinggevende onmisbaar is, maar zijn management vaardigheden te wensen over laten. Nieuwe leidinggevenden hebben veelal wel talent, maar het ontbreekt hen nog aan management ervaring, bijvoorbeeld bij promotie van een vakspecialist tot groepshoofd.
Maar ook de effectieve manager, die het gevoel heeft dat er nog meer in zit, vindt het prettig daarbij gecoached te worden. Ook de succesvolle sporter is immers zo verstandig een goede coach te kiezen.
Werkwijze coaching
Intake fase
Na het oriënterend gesprek wordt de leidinggevende onderworpen aan een diepgaand onderzoek naar de persoonlijkheid, vaardigheden, managementstijl en vooral de communicatieve kwaliteiten. Assesment en multi-feedback onderzoek zijn mogelijke instrumenten. Daarnaast wordt de loopbaan geanalyseerd. Tevens zal de coach zich oriënteren op de organisatie, haar ontwikkeling, structuur en cultuur.
Op basis van het aldus verkregen beeld wordt een persoonlijk ontwikkelingsplan opgesteld.
Coaching
Gedurende een periode van ongeveer zes à acht maanden worden de diverse aandachtspunten in een serie intensieve, individuele sessies onder de loep genomen. Door een analyse van concrete gebeurtenissen wordt inzicht gegeven in communicatiepatronen en consequenties van gemaakte keuzes. Indien gewenst geeft de coach theoretische onderbouwing, maar het accent ligt telkens op concrete communicatie en keuzes. De te verwachten gebeurtenissen en acties worden intensief doorgenomen. Waar nodig is er ruimte voor individuele (video)oefening en opdrachten. Tot besluit van elke sessie worden leerpunten aangegeven en duidelijke actieplannen vastgesteld. In het algemeen vindt praktijkobservatie plaats.
Evaluatie en rapportage
Regelmatig is er een gemeenschappelijke evaluatie aan de hand van de vooraf gedefinieerde aandachtspunten en doelstellingen. Bijsturing blijft zo mogelijk.
Gezien de aard van de coaching wordt de inhoudelijke rapportage naar directie of bestuur met de betrokken manager afgestemd, met inachtneming van privacy. Dit biedt een garantie voor openheid, een essentiële voorwaarde voor coaching.
Resultaten
De leidinggevende zal het als plezierig en ondersteunend ervaren een klankbord te hebben voor de vele en moeilijke beslissingen die hij of zij dagelijks moet nemen. Zeker als hij er alleen voor staat. Hij merkt in het dagelijks functioneren plezieriger, zekerder en effectiever te kunnen werken. Zijn werkaanpak, communicatie- en het oordeelsvermogen zullen verbeteren. Beter toegerust zal de leidinggevende zijn taken en verdere loopbaan met enthousiasme tegemoet treden.
Het belangrijkste resultaat voor de organisatie is een effectiever management, waarmee de organisatiedoelstellingen beter bereikt worden. De organisatie kan zo slagvaardiger inspelen op haar omgeving. Intern is er een positieve uitstraling naar medewerkers waardoor motivatie en voldoening toenemen.